İbn Fadlan, (Arapça: أحمد إبن فضلان إبن ألعباس إبن راشد إبن حماد; Ahmad ibn Fadlān ibn al-Abbās ibn Rāšid ibn Hammād) Onuncu yüzyılda yaşamış bir Arap din bilgini ve gezginidir.
Elçilik
Abbasi halifesi Muktedir’in 921’de İdil Bulgarları hükümdarı Almış Han’a gönderdiği heyette yer aldı. Görevi, oradaki Müslüman bilginleri denetlemek, halifenin mektup ve armağanlarını sunmaktı. Önemli bir diplomat ve dikkatli bir gezgin olarak kabul edilen İbn Fadlan, bu yolculuğunu ‘Rihla’ (Seyahatname) ve (كتاب إلى ملك الصقالبة; Kitāb ilā Malik al-Saqāliba) adlı ünlü yapıtında anlatmıştır.
İbn Fadlan, daha sonra Bulgar (Bolğar) şehrine gelince, Wisu (veya Isu şimdiki Perm Kray) bölgesine kısa bir gezi yapar, orada İdil Bulgarları (Volga Bulgarları) ile Komilerin (yerel bir Fin kabile) aralarında ticaret yaptıklarını izlemiştir. İbn Fadlan’ın Bağdat’a dönüş güzergahı belli değildir.
Eseri
- كتاب إلى ملك الصقالبة, Kitāb ilā Malik al-Saqāliba
Bu kitabında, Volga Bulgarlar’nın ülkesi ve halkına ilişkin gözlemleri yanı sıra, yolculuğu sırasında gördüğü yerler ve halklarla ilgili önemli bilgiler de aktarmıştır. Bunlar arasında, Oğuzlar, Başkırtlar, Bulgarlar ve Pecenekler ve Tatarlar da vardır.[2] Maveraünnehir’de henüz devlet öncesi bir düzende yaşamakta olan Türklere (Oğuzlara) ilişkin gözlemler yapmistir.
Bu saygılı ve heyecan dolu gezi yazısı, Başkir Türkolog Ahmed Zeki Velidi Togan tarafından 1923 yılında İran’nın kuzey doğusunda ki Meşhed (Farsça: مشهد Mashhad) şehrinde bir kütüphanede eksik bir çeviri yazı olarak bulunmuştur.
İbn Fadlan’ın eseri 1975 yılında “İbn Fazlan Seyahatnamesi” adı ile Bedir Yayınevi taranfından basılmıştır
Bir Arap Televizyon yayımcısı İbn Fadlan Seyahatnamesi’ni dizi halinde The Roof of the World veya Saqf al-Alam (Arapça: سقف العالم) ismiyle 2007 yılında yayınlamıştır.
İlgili Filmler
- ’13. Savaşçı (İngilizce: The 13th Warrior)’ (1999), Fragman (Michael Crichton’un Eaters of the Dead romanından.)
