Dokuzuncu yüzyılda Irak’ta yetişen ve fen ilimlerinin birçok sahasında tercüme yapan, eser yazan âlimdir. Künyesi, Ebû Zeyd’dir. 810 (H.194) senesinde Fırat kıyısındaki Hire kasabasında doğdu. 873 (H.260) senesinde Bağdat’ta vefat etti.
Huneyn bin İshak’ın babası eczacıydı. Babasının laboratuarındaki malzeme ve âletler, Huneyn bin İshak’ta ilme karşı bir ilgi uyandırdı. Basra’ya gidip, meşhur dil âlimi Hâlid bin Ahmed’den Arap dili ve edebiyatını öğrendi. Asıl arzusu tabip olmaktı. Bu yüzden Bağdat’a giderek, Yahya bin Maseveyh ve başkalarından tıp ilmini tahsil etti. Ayrıca Yunanca, Süryanice ve Farsçayı öğrendi. Hocası gibi meşhur bir tabip olmak istiyordu. Bunun için Anadolu’ya giderek eski doktorların eserlerini asıllarından okuyup inceledi.
Bağdat’a yerleşen Huneyn bin İshak’ı, halife, tercüme divanına reis tayin etti. On yedi yaşında tıp dersleri vermeye başladı. Yorulmadan çalışmaları tıp alanında söz sahibi olmasına ve halife Mütevekkil’in özel doktorluğuna kadar yükselmesine sebep oldu.
Huneyn bir İshak, tıbbın göz sahasında meşhur oldu. Gözle ilgili eseri, sahasında en kıymetli eserler arasında yer aldı. Bu alanda ilk eser verme şerefi Huneyn bir İshak’a ait olup, tıptaki bilgisi, devrine göre en üst seviyedeydi.
ESERLERİ:
- El-Aşr Makalat fi’l-Ayn: Göz hakkında yazılan en eski eserdir.
- Kitâb-ül-Medhal fit-Tıp: Bu eser sorulu-cevaplı şekilde kaleme alınmıştır. Eser, Galen’in Ars Parva adlı kitabına, yazdığı bir girişten ibârettir.
- Kitâb-ül-Mevlüdin: Tabiat ilimleri hakkında bir eserdir.
- Tarih-ul-Âlem vel-Mebde vel-Enbiyâ vel-Mülûk vel-Ümem: Kendi devrine kadar olan tarihi ihtiva eder.
- El-Füsûl-ül-Ebukratiyye: Tıp ilmine dair matbu bir eserdir.
- El-Kavl fi Hıfz-il-Esnan ve Istıslahiha: Diş sağlığı hakkındadır. Bilinen tek nüshası Şam’daki Zahiriyye Kütüphanesindedir.
- Ed-Dav’ü ve Hakikat: Işınların mahiyetine dairdir. Süryanice yazılan bu eser, Kayyum bin Hilâl tarafından Arapçaya tercüme edilmiştir.
